Moeten we bang zijn?

Wolf krijgt meer ruimte

Aanvallen door wolven op mensen komen tegenwoordig nauwelijks nog voor. Tijdens de laatste 50 jaar van de vorige eeuw zijn er in Amerika, Europa en Rusland samen slechts 17 slachtoffers gevallen, waarvan de helft dan nog betrekking had op gevallen van hondsdolheid die toen nog heerste.

Doorheen de eeuwen is een gestage afname van het aantal wolvenaanvallen waar te nemen. Een afname die vooral verband houdt met de uitbreiding van het natuurareaal, het minder intensief gebruik van de open ruimte, de toename van wild als potentiële prooi en – als gevolg daarvan – het wegvallen van de behoefte om landbouw- en huisdieren aan te vallen. Ook de afname van hondsdolheid en het gegeven dat jonge kinderen niet langer worden ingezet om schapen te hoeden, verklaren de spectaculaire afname van wolvenaanvallen.

Mens is geen prooi (meer) 

Nu er weer volop natuurlijke prooien zijn en hondsdolheid zo goed als uitgeroeid, kunnen wolven en mensen weer vreedzaam samenleven. De mens – en zeker een volwassene – behoort niet tot het normale prooischema van een wolf, zodat van een gezonde wolf in de vrije natuur in principe geen enkel gevaar uitgaat. Zolang je een wolf niet in het nauw drijft, heb je niks te vrezen. Biologen gaan ervan uit dat er met wolven die toch mensen zouden aanvallen iets grondig mis is.

Tegenwoordig gaan elk jaar miljoenen mensen op vakantie naar gebieden waar wolven leven. Zonder er erg in te hebben, maken ze midden in een wolventerritorium lange wandelingen, niets merkend van zijn aanwezigheid. In diezelfde territoria liggen ook hele dorpen, waar de mensen al decennia lang in vrede samenleven met wolven. In Duitsland lopen enkele tientallen jonge wolven rond zonder dat iemand daar wat van merkt. Ze leggen flinke afstanden af en hoeven maar af en toe een ree te verschalken om weer een weekje te overleven. Ook de territoriale, ‘gevestigde’ wolven zorgen voor weinig overlast, op voorwaarde dat we onze schapen en geiten preventief beschermen.

Eén van de minst gevaarlijke dieren

Als je het aantal aanvallen van wolven op mensen vergelijkt met het aantal conflicten tussen mensen en andere diersoorten, dan wordt al snel duidelijk dat wolven ondanks hun grootte en hun onbetwistbare potentieel om te doden toch één van de minst gevaarlijke wilde dieren zijn. In verhouding sterven véél meer mensen door aanvallen van andere grote roofdieren, door onstuimige hoefdieren, door insectenbeten of stomweg omdat ze gebeten worden door een hond, de tamme versie van de wolf;

Angst voor de tweebener

Als we zien dat wolven in groep een tonnen zware, zeer sterke eland kunnen vloeren en vaststellen dat een wolf in z’n eentje met gemak de nek van een edelhert kan breken, dan rijst automatisch toch weer de vraag waarom wij mensen, die toch een zeer gemakkelijk prooi moeten zijn, niet vaker door wolven worden aangevallen.

Onderzoekers menen dat de reden daarvoor te zoeken is in het respect dat wolven hebben voor de mens. Wolven hebben het vermogen om agressie of angst te herkennen en lichaamstaal te interpreteren. Wij mensen bewegen ons zeer bewust, zoals bijna alle roofdieren dat doen. We wandelen stil door de bossen en patrouilleren zelfbewust door de velden, zoals ook een jagende wolf zijn territorium doorkruist. Wolven zouden uit ons gedrag afleiden dat wij zelf jagers zijn, en geen prooi.

Bovendien loopt de mens rechtop, net als de beer. Daarmee vallen we in de speciale categorie van de ‘tweebeners’, soorten die de wolf zoveel mogelijk probeert te vermijden.

Andere wolvenonderzoekers menen dat het onze dodelijke wapens zijn die de wolf afschrikken. Daarbij moeten we niet alleen aan onze moderne geweren denken; ook de speren en de pijl en boog van onze verre voorouders waren efficiënte wapens en de dragers ervan dus gevaarlijke jagers. Zelfs een knuppel is voor wolven een gevaarlijk wapen. In een ver verleden stierf menige wolf door de knuppel van een herder die zijn schapen of geiten verdedigde.

De angst voor de tweebener zit diep in de genen van de wolf geworteld en werd van generatie op generatie doorgegeven. Wolven die minder angst voor mensen hadden, overleefden simpelweg niet. Eeuwen van vervolging zorgden ervoor dat de wolf gaandeweg meer en meer mensenschuw werd en dat het in zijn genen werd ingebakken. Arctische wolven, die nooit door de mens vervolgd zijn geworden, zijn veel minder mensenschuw.

Wolf is aardig tolerant

Feit is dat Europese wolven extreem schuw zijn en ons mijden. Echter, wij mensen dringen voortdurend en op een héél drastische manier binnen in de territoria van de wolven en beperken daardoor hun mogelijkheden om prooi te vangen. De tolerantie en het aanpassingsvermogen van de wolf is enorm groot. Het is juist ongelooflijk dat niet veel méér aanvallen op mensen hebben plaatsgevonden. Mensen hoeven vandaag dus écht niet meer bang te zijn voor de wolf, maar moeten hem wel de ruimte geven.