Aanvallen van wolven tegenover mensen komen vandaag nauwelijks nog voor. In het verleden waren er meer conflicten tussen wolf en mens. Er zijn slechts een 6-tal redenen die wolvenaanvallen, ook historische, kunnen verklaren:
- Hondsdolle wolf
- Prooiaanval
- Zelfverdediging
- Moederinstinct
- Voedselconditionering
- Aanwezigheid van honden
Hondsdolle wolf
De belangrijkste bron van straffe wolvenverhalen is hondsdolheid. Vóór 1900 kwam deze ziekte over heel Europa voor. Tijdens de laatste fase van deze ziekte verliest een wolf alle angst en gaat als een dolle op pad waarbij hij alles bijt wat hij tegenkomt, ook mensen.
Met de komst van moderne medicijnen en vaccinatiemogelijkheden is de ziekte teruggedrongen en inmiddels is vrijwel heel Europa vrij van hondsdolheid. Dit soort aanvallen komt dan ook niet meer voor.
Prooiaanval
In zeer zeldzame gevallen werden in voorbije eeuwen mensen zelf als prooidier gezien, maar telkens was er sprake van bijzondere omstandigheden en incidentele gevallen.
Het aanbod van natuurlijke prooidieren was in die tijd extreem laag en ook vee was vaak moeilijk te verschalken. De zeldzame keren dat wolven, gedreven door honger, mensen als prooi aanzagen, kozen de wolven steevast jonge kinderen en vrouwen uit, helemaal in lijn met hun aangeboren vermogen om de zwakste prooi te onderscheiden. In enkele gevallen deden wolven zich ook tegoed aan lijken, onder meer in oorlogstijd.
Soms waren de aanvallers ook hybriden van wolf en hond. Zo’n hybride kan net gevaarlijker zijn omdat hij geen angst voor de mens vertoont. Na het doden van een problematische wolf of hybride was het gevaar doorgaans geweken en bleven verdere incidenten uit.
Zelfverdediging
Door eeuwenlange vervolging heeft de wolf geleerd de mens te mijden. Om risico’s te vermijden, zal hij meestal proberen te vluchten voor mensen. Maar wanneer een wolf in het nauw wordt gedreven, kan hij – zoals elk ander dier – toch aanvallen in een poging om zichzelf te redden.
Ook als een herder een wolf aanvalt om zijn schapen te beschermen, kan de wolf zichzelf verdedigen met alle risico’s van dien. In middeleeuws Europa was dit een reëel risico, vooral ook omdat veelal jonge kinderen er met de schaapskudde op uit gestuurd werden. Toch was het in het merendeel van de conflicten de wolf die aan het kortste eind trok. Tegenwoordig zijn er in Europa nauwelijks nog herders en zitten jonge kinderen op school. Een dergelijk treffen is dus een grote zeldzaamheid geworden.
Moederinstinct
Een wolf kan in theorie agressief worden als je zijn welpen bedreigt of meeneemt – zoiets doen is een bijzonder slecht idee. Wolven verdedigen hun jongen zeer moedig tegen beren, poema’s en andere grote predatoren, maar eigenaardig genoeg zijn ze veel minder dapper tegenover mensen die het op hun kroost gemunt hebben.
Er zijn genoeg verslagen van trappers of biologen die wolvenpups uit hun hol haalden terwijl de ouders jankend in de buurt op en neer liepen. De angst voor de menselijke tweebener haalt vaak de bovenhand op de moederliefde.
Zelfs als wolven hun jongen verdedigen of zich in een situatie gedwongen voelen om aan te vallen omdat er geen andere uitweg is, hebben ze de neiging om alleen in handen, armen of benen te grijpen zonder de aanvaller ernstig te verwonden. Vervolgen lopen ze snel weer weg.
Voedselconditionering
Een andere reden waarom wolven uitzonderlijk wel eens mensen aanvallen, is het voederen van wolven door mensen. In de Abruzzen vlakbij Rome, maar ook in Amerikaanse nationale parken, zijn er al problemen met wolven die na verloop van tijd zo opdringerig worden dat ze mensen gaan aanvallen om het voedsel te veroveren.
Wolven voederen is een stommiteit van formaat. Uiteindelijk zal de wolf dermate afwijkend gedrag gaan vertonen dat hij legaal moet worden afgeschoten. Het resultaat is altijd hetzelfde: de wolf betaalt de stommiteiten van de mens met zijn leven.
Aanwezigheid van honden
Ook honden kunnen een factor zijn bij aanvallen van wolven. Elke hond is een mogelijke aanleiding voor een incident: kleine honden vormen een potentiële prooi, grotere honden zijn voedselconcurrenten of indringers in het wolventerritorium. Als mensen hun honden willen verdedigen, kunnen wolven een verdedigingsaanval inzetten.
In Duitsland en Zweden worden nauwelijks conflicten tussen wolven en honden gemeld. Alleen als jachthonden diep in het territorium van een wolf doordringen en de wolf aanblaffen, zal die dat niet tolereren en de aanval inzetten.
In nogal wat andere landen zijn honden vandaag wel nog een belangrijke voedselbron voor wolven. In Kroatië, bijvoorbeeld, doden wolven veel meer honden dan schapen. Ook in Polen is dat het geval, al maken honden en katten er nog geen 1% uit van het wolvenvoedsel. Uit Rusland is bekend dat wolven de populatie verwilderde honden flink in toom houden – op die manier is de wolf zelfs nuttig, want verwilderde honden vormen wel degelijk een gevaar voor mensen.
In de Lage Landen kom je al een heel eind door je hond aan de leiband te houden. Zolang er aan het andere uiteinde van de leiband een baasje bengelt, laat een wolf jouw hond met rust. Wolven gaan immers altijd de confrontatie met de mens uit de weg als ze kunnen.