In de 19de eeuw begon de grootschalige uitroeiing van de wolf in Frankrijk. Rond 1930 was de klus geklaard en was Frankrijk zo goed als vrij van wolven. De allerlaatste inheemse wolf werd doodgeschoten in 1937 in de Dordogne.
Maar sinds 1992 worden er opnieuw wolven waargenomen, vooral in het zuidoosten.
DNA-analyse toonde aan dat de nieuwe wolven afkomstig zijn van de Italiaanse populatie. In de Alpen staken de Italiaanse wolven de grens met Frankrijk over en koloniseerden ze eerst het Nationaal Park Mercantour. Vervolgens veroverden ze de rest van de Franse Alpen.
Vanuit diezelfde populatie trokken ook wolven dwars door de Rhônevallei naar de Pyreneeën. Tot in Spanje probeerden ze al territoria te vestigen, waarmee ze op het terrein van de Iberische wolven komen. In hun ijver om te herkoloniseren veroverden ze eveneens het Centraal Massief.
Wolven van die alpiene populatie leven eveneens in Zwitserland, Oostenrijk, Zuid-Duitsland en de Vogezen. In de Vogezen werden de eerste roedels helaas afgeschoten, maar de kolonisatie wordt telkens opnieuw herhaald. De Vogezen zijn de springplank naar het Groothertogdom Luxemburg en de Franse en Belgische Ardennen.
In de Oostenrijkse Alpen en Zuid-Duitsland ontmoetten Frans-Italiaanse wolven al Oost-Europese zwervers. In 2017 was er een eerste gemengd koppel. Daarmee zijn de Europese wolven erin geslaagd om een verbinding te leggen tussen twee populaties die zéér lang geen contact meer hadden gehad. De genetische uitwisseling die daarvan het gevolg is, is van groot belang voor een duurzaam voortbestaan van wolven in heel Europa.
In tegenstelling tot Duitsland en de Lage Landen, waar de populatie zeer goed wordt opgevolgd en gegevens steeds up to date zijn, is het in Frankrijk zoeken naar actuele gegevens. Je struikelt over organisaties en overheidsinstituten ‘die ermee bezig zijn’, maar geen één daarvan slaagt erin om echt actuele cijfers en kaarten te presenteren. Hieronder de meest recente verspreidingskaart…
Buiten de Alpen en het Juragebergte zijn er weinig roedels, ook al is de wolf bijna permanent aanwezig in andere regio’s. Eenzame wolven werden waargenomen in het midden van het land en zelfs in Normandië en Bretagne.
Wat de populatietrend betreft, zijn iets meer recente gegevens beschikbaar. De grafiek hieronder toont hoe de populatie groeide van nul in 1992 naar 180 gevestigde territoria op het einde van de winter 2022-2023. Het Office Français de la Biodiversité (OFB) becijferde dat 157 van die territoria als ‘roedels’ moesten worden beschouwd, terwijl in de overige 23 territoria eerder solitaire wolven of wolvenparen aanwezig waren, nog zonder voortplanting. In negen daarvan was zelfs onduidelijk of de gevestigde wolf nog wel aanwezig was, maar daar staat dan weer tegenover dat er in 30 andere sectoren indicaties waren van een mogelijke vestiging die nog verder onderzoek nodig hadden.
In 2023 schatte het OFB het aantal wolven in Frankrijk op gemiddeld 1.003 individuen, maar een exact aantal is dat nooit. Het aantal wolven in elk roedel schommelt al van nature doorheen het jaar, terwijl illegale jacht en vergund afschot (daarom nog niet legaal te noemen) die schommelingen alleen nog groter maken.
Daarom is het veel correcter om te stellen dat het aantal wolven in Frankrijk zich in 2023 situeerde in de vork tussen 750 dieren en 1.344 dieren, afhankelijk van het tijdstip waarop de telling gebeurde en rekening houdend met de foutenmarge in de telling.
Wat opvalt, is dat de populatie niet meer groeit maar zelfs een kleine terugval kent. Die terugval is volledig te wijten aan illegale jacht en vergund afschot. Van nature zou in deze kolonisatiefase geen sprake zijn van een terugval, wel integendeel.
Veefokkers verzetten zich tegen de groeiende populatie omdat wolven hun dieren aanvallen. In 2019 werden in Frankrijk officieel 3.742 aanvallen op in totaal 12.451 landbouwdieren geteld, overwegend schapen. Het is echter een publiek geheim dat zowat elk dood schaap in wolvengebied wordt geclaimd als een wolvenkill, ook als er absoluut geen wolf in het spel is. Zo pogen veehouders een schadevergoeding op te strijken.
Relatief gezien blijft het risico voor vee nochtans klein: landbouwstatistieken laten zien dat jaarlijks minder dan 0,1 % van Franse schapenpopulatie door wolven wordt getroffen. De sterfte door ziektes als blauwtong, en zelfs de standaard-verliezen in de schapenteelt, zijn van een heel andere orde.
Plaatselijk kunnen schapen nochtans tot 16% van het wolvendieet uitmaken, de rest zijn natuurlijke prooien. Waar kleinvee niet beschermd wordt door wolfwerende rasters of kuddebeschermingshonden, kan de schade snel oplopen.
De overheid financiert preventieve maatregelen ter voorkoming van schade aan de veestapel, zoals elektrische afsluitingen, kuddewaakhonden en herders. Helaas is diezelfde overheid heel soepel in het verlenen van afschotvergunningen voor wolven die vee aanvallen.
In maart 2024 stelde Frankrijk het “Plan national loup 2024–2029” vast. Dit plan beoogt vooral snellere en eenvoudigere procedures voor het afleveren van jachtvergunningen voor wolven.
De nationale overheid laat de beoordeling geval per geval over aan lokale verkozenen en die moeten hun stemmen halen bij een kiespubliek van vooral schapenhouders. Dat betekent dat de Franse wolven in de praktijk haast vogelvrij zijn.
Op 22 juni 2025 zijn de regels verder versoepeld: als veehouders ten minste één beschermende maatregel hebben genomen (zoals nachthokken, kuddebewakingshonden of waarschuwingssystemen) en toch schade lijden, kan een prefect een ontheffing geven om een wolf te schieten. Kortom, elke boer die een schrikdraadje plaatst dat niet deugd, mag het geweer al laden…
Sinds 2019 zijn de afschotquota vastgesteld op maximaal 19 % van de geschatte wolvenpopulatie. In 2023 zijn onder dat quotum 207 wolven afgeschoten, in 2022 waren dat er 169.
De nationale overheid heeft voor zichzelf uitgemaakt dat bij 500 wolven in heel Frankrijk de gunstige staat van instandhouding al bereikt is. Dat aantal is belachelijk laag als je weet hoe uitgestrekt het landelijke Frankrijk is.
Hoewel de wolf een (strikt) beschermde diersoort is in heel de Europese Unie mag er dankzij een achterpoortje in de Europese wetgeving dus elk jaar een stevig quotum worden gedood in Frankrijk. De Europese Commissie staat erbij, kijkt ernaar en doet helemaal niets.
Zelfs de Franse natuurorganisaties hebben boter op het hoofd. Uit angst om hun werkingssubsidies te verliezen maken zij immers geen vuist. Zelfbehoud gaat boven natuurbehoud. Een prettige uitzondering op die regel is de organisatie FERUS, die consequent opkomt voor de bescherming van grote predatoren zoals wolf, lynx en bruine beer.