Finland
Finland heeft een lange grens met Rusland. De Finse wolvenpopulatie is dan ook verbonden met de grote Russische populatie. In het noorden, waar rendieren worden gehouden, zijn wolven niet welkom: daar worden ze intensief bejaagd. De hoogste dichtheden zijn te vinden in de zuidelijke regio’s Kainuu en Noord-Karelië.
Uit gegevens van het Finse Nationaal Instituut voor Natuurlijke Hulpbronnen blijkt dat er in heel Finland momenteel nog maar 150 tot 180 wolven leven. Dat is ver onder de geschatte 800 individuen die nodig zijn voor een gezonde genetische diversiteit en een duurzame staat van instandhouding, zoals de Europese Unie voorschrijft. Niettemin deelt de Finse overheid nog altijd afschotvergunningen uit.
Finland rechtvaardigt de wolvenjacht met de uitleg dat het een manier is om illegale stroperij te voorkomen. Inderdaad: als je alle illegale jacht legaliseert, heb je inderdaad geen illegale jacht meer. Simpele Finse boerenlogica.
Het afschot zou ook voorkomen dat wolven in de verleiding komen om het vee van geïsoleerde gemeenschappen aan te vallen. Maar waar roedels letterlijk uit elkaar worden geschoten, blijkt net het omgekeerde effect: zodra een ervaren roedelleider wordt gedood, gaan de overige, vaak minder ervaren wolven zich juist méér richten op gemakkelijke prooien zoals landbouwdieren. Toch blijven boeren en jagers de wolvenjacht verdedigen als een traditie die moet worden voortgezet.
Zweden
De oorspronkelijke Scandinavische wolvenpopulatie werd in de jaren 60 van de vorige eeuw volledig uitgeroeid. De wolven die vandaag in Noorwegen en Zweden aanwezig zijn, stammen af van een klein aantal dieren van de Fins-Russische populatie. Die slaagden er vanaf 1978 in om het Zuid-Zweedse Värmland te bereiken, dicht bij de Noorse grens. Drie zwervers stichtten de nieuwe wolvenpopulatie en vermenigvuldigden zich tot ongeveer 200 dieren. In 2008 zakten nog meer wolven uit de Russisch-Finse populatie af naar Midden- en Zuid-Zweden.
Ook in het noorden van Zweden en Noorwegen is er volop ruimte, maar doordat de rendierhoeders in Lapland roofdieren sterk vervolgen, kunnen wolven zich er nauwelijks handhaven. Nog altijd trekken wolven vanuit Finland de grens over, maar ze hebben het erg moeilijk om de veiligere delen van Zweden te bereiken.
De huidige wolvenpopulatie in Zweden heeft niet alleen een beperkte omvang en geïsoleerde ligging, die fragiele populatie is ook nog eens ontstaan uit slechts enkele ‘founders’. Dat maakt haar zéér gevoelig voor inteelt, wat leidt tot een afname van de vruchtbaarheid en een verminderde overleving.
Jacht en stroperij verergeren het inteeltprobleem alleen maar. Elk jaar gaan er op mysterieuze wijze wolven in rook op in Zweden: zelfs gezenderde dieren verdwijnen plots van de radar.
Volgens een telling leefden er in de winter 2016-2017 welgeteld 46 gevestigde wolvenroedels en 28 gevestigde wolvenparen in Noorwegen en Zweden samen. De Scandinavische populatie was toen goed voor ongeveer 430 wolven. Ongeveer 55 dieren, goed voor 13% van het totaal, leefden aan de Noorse kant van de grens. Evenveel dieren leefden in een grensoverschrijdend territorium. Al de rest leefde aan de Zweedse kant.
Hoewel het bolwerk van de Scandinavische wolvenpopulatie zich in Midden- en Zuid-Zweden bevindt, tonen berekeningen aan dat er onder normale omstandigheden inmiddels véél meer dieren hadden moeten rondlopen. De Europese Commissie hekelt daarom de lakse houding van de Zweedse regering omdat ze de wolvenjacht en -stroperij oogluikend toelaat. Ze vraagt Zweden met aandrang om het beleid bij te stellen en het in overeenstemming te brengen met de Europese regelgeving, die de wolf volledige bescherming biedt.
Bovendien blijft Zweden in gebreke om een degelijk beheersplan voor de wolf uit te werken, met onder meer maatregelen om de hoge mate van inteelt terug te dringen. Alleen door migratie vanuit Finland mogelijk te maken kan de huidige ongunstige situatie worden omgebogen in een goed rapport.
Noorwegen
De Noorse wolvenpopulatie bevindt zich in het zuidoosten, in de buurt van Oslo en dicht bij de Zweedse grens. Ze bestaat uit slechts enkele tientallen wolven. Terwijl Zweden deel uitmaakt van de Europese Unie is Noorwegen geen lidstaat. Op papier wordt de wolvenpopulatie in Noorwegen beschermd en er wordt een schadevergoeding uitgekeerd bij aanvallen op landbouwdieren. De wolf staat er op de rode lijst als kritisch bedreigd.
Desondanks vatte Noorwegen in 2016 het plan op om meer dan twee derde van zijn wolven te doden: 47 dieren werden vrijgegeven voor afschot. Een jaar eerder, in 2015, hadden meer dan 11.000 jagers een vergunning aangevraagd om de 16 wolven te doden die toen waren vrijgegeven.
Ondanks vele jaren van internationaal protest blijft Noorwegen zijn wolvenpopulatie ‘reguleren’. Voor het winterseizoen 2020-2021 is de verwijdering – lees: slachting – gepland van 5 roedels en wolvenparen in de zogenaamde wolvenzone. Dat betekent dat naast het jaarlijkse jachtquotum van 12 individuen 44 van de naar schatting 80 Noorse wolven de winter van 2020-2021 niet zullen overleven. Buiten de bewuste wolvenzone in het zuidoosten worden wolven hoe dan ook uitgeroeid. De werkelijkheid is dus nog veel triester dan deze cijfers aangeven.
Net als Zwitserland is Noorwegen niet gevat door enige Europese wetgeving. En net als Zwitserland is het een barbarenland in zijn omgang met toppredatoren als wolf, lynx en bruine beer. Van een land dat ook nog altijd een actieve walvisindustrie koestert, mag je wellicht niet beter verwachten. Is Zwitserland voor wolven de afvoerput in het hart van Europa, dan is Noorwegen het vilbeluik van het noorden. Dat is een grote probleem als je weet dat de Zweeds-Noorse populatie één geheel vormt.
Toch is er ook een positieve noot: een flink deel van de Noorse bevolking zou wel degelijk meer wolven in het land willen zien, alleen heeft de landbouwsector meer politieke macht. Maar er is hoop. Zoals in vele andere landen zal de demografie een oplossing bieden: de oude generatie verdwijnt en jonge mensen, met nieuwe inzichten, komen in de plaats.
