Leopold I, die in 1831 tot eerste koning der Belgen werd gekroond, was een fervent jager. Op zijn domeinen in de Ardennen en de Kempen organiseerde hij klopjachten met drijvers en tussen 1836 en 1855 schoot de koning van het nog jonge België meer dan 2.000 stuks grootwild.
Vooral in de streek van Houyet, in de provincie Namen, verwierf de koning meteen na zijn aanstelling enorme bosgebieden om te jagen. Het is daar dat hij op 14 februari 1845 het laatste wolvenpaar zou hebben gedood met zijn favoriete Engelse jachtgeweer.
Wat een toeval. Als politiek compromis tussen de Europese grootmachten was Leopold, een Beierse prins die leefde aan het Engelse hof, naar het prille België gehaald om er te fungeren als staatshoofd. Terwijl het land nog in opbouw was, schoot de eerste koning der Belgen toch wel niet de allerlaatste wolven, zeker.
De volgende dagen deelden de kranten mee dat de wolf definitief was uitgeroeid in België. De overwinning op de wolf paste wonderwel in de propaganda van de nieuwe monarchie en werd gulzig verspreid. Officieel heette het een stap in de beschaving voor het nieuwe koninkrijk. Want de wolf was nooit zo onpopulair geweest. Voor de oprukkende landbouw en de groeiende veestapel was de wolf een echte lastpost geworden. Voor de adel was de wolf een concurrent bij de prestigieuze jacht op groot wild.
Op de plek van de fatale schoten, diep in de bossen van Custinne (Houyet), ligt vandaag nog altijd een gedenksteen als blijvende herinnering aan de succesvolle uitroeiing van de wolf. La tombe du loup, oftewel het graf van de wolf, herdenkt het heldhaftige afschot met de woorden: ‘S.M. Léopold I roi des Belges étant à la chasse sur la terre de Custinne abattit en cet endroit un énorme loup’. Op deze plek heeft Zijne Majesteit Leopold I, Koning der Belgen, op jacht in de bossen van Custinne, een enorme wolf geschoten.
Meteen verwierf wolvenjager Leopold I een heldenstatus in de Ardennen. De jachtscène zou er nog decennialang worden nagespeeld in het lokale volkstheater.
Als kroon op het werk van de koning werden de twee wolven opgezet in het Koninklijk Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel. Ze werden er tentoongesteld tussen de prehistorische dieren.
In de kelder
Minstens één wolf van Custinne is tot vandaag bewaard gebleven in de collectie van het museum. Het dier staat ergens in de kelder. Over de tweede opgezette wolf twijfelt het museum zelf of hij daadwerkelijk door de koning werd neergeschoten.
De wolven worden op dit moment niet meer tentoongesteld. Ze zien er ook niet uit: de taxidermisten van toen hadden er alles aan gedaan om de wolven zo bloeddorstig mogelijk voor te stellen.
Fake news
Toch kunnen we onze reserves plaatsen bij de verheerlijking van de koninklijke jachtpartij uit 1845. Het lijkt er sterk op dat de koning en zijn entourage dit verhaal handig hebben geclaimd en gerecupereerd. Het zou toch wel héél erg moeten lukken dat de koning in eigen persoon de twee laatste wolven zou hebben neergelegd, niet? Als je met een bende jagers achter de laatste twee wolven aan gaat in de onmetelijke bossen van de Ardennen, hoe groot is dan de kans dat die dieren allebei het pad van de koning kruisen?
Het is zeer de vraag of er in 1845, toen de Belgische wolvenpopulatie al letterlijk aan flarden was geschoten, überhaupt nog wel wolvenparen voorkwamen in de Ardennen. Er zullen wel occasionele zwervers door Europa zijn getrokken, maar zwervende wolven gaan altijd in hun eentje op pad. Dat is vandaag zo en dat was in 1845 niet anders.
De kans dat Leopold effectief een koppel wolven heeft geschoten, lijkt zo goed als onbestaande. Dat de vorst een vruchtbaar koppel wolven – de bron van veel potentieel onheil – had omgelegd, paste wel perfect in het kraam van het toenmalige hof. Je mag gerust veronderstellen dat het hele verhaal zwaar geromantiseerd is. We willen nog wel geloven dat Leopold in eigen persoon aanwezig was op de bewuste jachtpartij en vooral op de braspartij achteraf. Dat is een stuk plausibeler.
Intussen is overigens zeker dat niet Leopold I de allerlaatste wolven in België heeft gedood. In Merksplas, in de Noorderkempen, werd in 1868 nog een wolf gedood en in 1895 droegen de inwoners van Virton een gedode wolf door de straten. Volgens andere bronnen zou de allerlaatste wolf pas in 1923 geschoten zijn nabij Evelette, ten oosten van Namen.